جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهاعتدال گرایی یکی از اصول برجسته و اثر بخش در راستای اعتلای فرد و توسعه ی جامعه بشمار می رود. هر چند که بحث و بررسی پیرامون این اصل سترگ از زوایای گوناگون قابل بررسی است، اما پرداختن بدان در حوزه های دین شناسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پژوهش در پی آن است که ضمن معناشناسی دقیق اعتدال گرایی در ثقلین، به مبانی معرفت شناسی آن در حوزه های خداشناسی، انسان شناسی، جامعه شناسی و ... پرداخته و در پایان به این مهم بپردازد که بدون تمهید مقدمات برای تبلور پذیرفتن آن مبانی نمی توان امید به تحقق عینی آن داشت.روش تحقیق در این پژوهش، اسنادی - کتابخانه ای است که نگارندگان با تکیه بر روش کیفی ضمن توصیف مسایل به تحلیل نظری آن پرداخته اند.کلید واژه ها: اعتدال گرایی، مبانی نظری، مدارا و نرمی، مرافقت، قرآن، حدیث.

چکیدهعبودیت بیانگر ارتباط سپاسگزارانه و ستایشگرانه ی انسان با معبود می باشد. هر بنده ی به نحو و طریقی معبود خویش را سپاسگزاراست، این عبادت و سپاسگزاری بشر نسبت به خداوند متعال مقام ها و درجه های گوناگونی دارد که رسیدن به وادی عبودیت والاترین مقام آن می باشد.اما این مقام برای برخی از افراد ناشناخته و برای برخی دست نیافتنی است، لذا شناخت ریشه ی عبودیت امری ضروری است که این پژوهش در این راستا قدم برداشته تا پایه ها و اساس عبودیت را بر اساس آیات و روایات برگزیند و به بررسی آن ها بپردازد که برای دستیابی به این امر عبودیت را در سه حوزه ی خداشناسی، انسان شناسی و جهان شناسی مورد کنکاش قرار می دهد و در نهایت این پژوهش با روش استنادی تحلیلی شناخت مبانی نظری عبودیت را تحقق می بخشد. واژگان کلیدی:عبودیت، بندگی، عبادت، معبود، مبانی نظری

چکیدهشناخت زمینه‌های به وجود آورنده‌ی پدیده‌های آسیب‌زا از موثرترین اقدامات برای پیشگیری از وقوع آنها می‌باشد؛ بدون شک جلوگیری از وقوع ا‌ین نوع پدیده‌ها بدون داشتن تصویری روشن از زمینه‌های پیدایش آن امکان‌پذیر نخواهد بود؛ همچنان‌که علم و آگاهی نسبت به تبعات این پدیده‌ها نقش بسزایی در جلوگیری از بروز موج فراگیر آنها در جامعه خواهد داشت. مسأله‌ی نافرمانی و عدم تبعیّت از رهبری دینی از جمله‌ی مهم‌ترین پدیده‌های مخرّبی است که به گواهی تاریخ نقش مهمی در اضمحلال امّت‌ها و جوامع داشته است. از این‌رو، در این پژوهش تلاش شده است با تأمّل در آموزه‌های وحیانی دین اسلام و به کارگیری روش تحلیلی- توصیفی در تبیین مطالب، بارزترین زمینه‌های پیدایش عدم پیروی از رهبری دینی و نیز پیامدها و عواقب ناشی از آن مورد بررسی قرار گیرد. آنچه پیرامون این موضوع در آیات قرآن و روایات اهل بیت(علیه السّلام) آمده است حکایت از آن دارد که زمینه‌هایی همچون: فزونخواهی و دنیاطلبی، هوای نفس و خودپرستی، آرزوهای طولانی، جهل و نادانی، لجاجت و تعصّب‌های جاهلانه، رجعت جاهلیّت، عدم بصیرت و زمینه‌هایی دیگر که در آموزه‌های دینی بدان اشاره شده، فرد و جامعه را به نافرمانی و عدم پیروی از رهبری دینی سوق می‌دهد. ضمن این که جبهه‌گیری و مقابله با رهبری دینی آثار و پیامدهای جبران‌ناپذیری در دنیا و آخرت در پی خواهد داشت؛ و آثار مخرّب آن در زندگی دنیوی، حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و زندگی بشری را در این زمینه‌ها با مشکلات جدی و آسیب‌های متعدّدی مواجه می‌کند. البته، تبعات مخرّب این مسأله، تنها به زندگی دینوی خلاصه نمی‌شود و در حیات اُخروی نیز عواقبی چون حبط عمل، حسرت و ندامت و عذاب و هلاکت را به دنبال خواهد داشت.کلید واژگان: رهبری، رهبری دینی، تبعیّت از رهبری، ولایت‌پذیری.

مسئله جمع و تدوین قرآن کریم و اصول حاکم بر آن، از مسائل مهّم علوم قرآنی و اسلامی است. به این موضوع از نظرگاه‌های مختلف نگریسته شده است. این مسئله در همه‌ی ادوار تاریخی، محققان و اندیشمندان اسلامی و حتی در قرن معاصر مستشرقین را به تکاپو در این رابطه وادار نموده است. البّته در آغاز باید توجه نمود که این بحث صرفاً یک بحث علوم قرآنی مستقل نیست، بلکه بحث‌های علوم قرآنی دیگری مانند مسئله توقیفیت آیات و سوره-ها و مسئله تحریف و... را تحت الشعاع خویش قرار داده است. به جرأت می‌توان گفت از اهّم مباحث علوم قرآنی است که در بین فریقین درباره آن نظرات ضد و نقیضی وجود دارد. عده‌ای معتقد به جمع قرآن در زمان رسول(ص) و عده‌ای دیگر بر این باورند که قرآن در زمان خلفا جمع گردیده است؛ البته، هر کدام از طرفین جهت اثبات مدعای مورد نظرشان، ابزارها و شیوه‌های متفاوتی را به یاری می‌طلبند. افق نگاه محقق در این پژوهش، تکیه بر روایات‌ جمع قرآن در زمان خلفای سه‌گانه دارد. بر این اساس که این روایت‌ها را از جوامع روایی، به ویژه اهل سنت گرد آورده و با استناد به شواهد و قرائن مستند بین فریقین و علی‌الخصوص اهل سنت به تحلیل و اعتبار سنجی این روایت‌ها پرداخته است.از تحلیل و اعتبارسنجی روایات دوران خلافت ابوبکر و عمر این چنین برداشت می‌شود، که این روایات در اصل، در برگیرنده معنایی مشترکی از جمع قرآن کریم می باشد؛ که به تبع آن ضوابط و معیارهای سنجش مشترکی برای تحلیل این روایات بهره گرفته شده است. اما، با توجه به ویژگی های خاص زمان عثمان و ضوابط و معیارهای فقه الحدیثی، روایات جمع قرآن در این دوره مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته که در پی آن، معنای متفاوتی از جمع قرآن در زمان ایشان استنباط می گردد؛که آن را از سایر دوره ها متمایز می نماید. به این ترتیب علاوه بر اعتبار سنجی روایات این دوره، تحلیلی بر اقدام بدیع عثمان نیز در فصل آخر صورت گرفته است تا ابعاد متفاوت این اقدام، اعم از زمان، تعداد، منابع، واکنش ها و... مورد کنکاش و واکاوی قرار دهد. این پژوهش با شیوه کتابخانه‌ای- اسنادی به استخراج احادیث جمع آوری قرآن در زمان خلفای سه‌گانه از منابع اصلی حدیثی اهل سنت پرداخته و سپس با روش توصیفی تحلیلی، با استفاده از ابزارهای نقد حدیث (نقد سندی و متنی) درصدد نقد و اعتبار سنجی این روایت‌ها است.

چکیدهشناخت‌ زمینه‌های پیدایش و پیامدهای هر پدیده منفی، یکی از کارآمدترین اقدامات برای جلوگیری از بروز آن‌ می‌باشد؛ اصولاً پیشگیری از وقوع یک پدیده‌ی مخرّب و آسیب‌زا بدون در اختیار داشتن تصویری دقیق از زمینه‌ها و بسترهای پیدایش آن ممکن نخواهد بود. همچنان‌که، آگاهی و شناخت پیامدها و عوارض منفی لغزیدن در ورطه‌ی هر انحراف نیز می‌تواند با هشدار نسبت به عواقب زیان‌بار انجام آن، به نوبه‌ی خود نقش موثّری در پیشگیری و بازدارندگی از انجام آن داشته باشد. از این‌رو، در پژوهش حاضر تلاش شده است با تأمّل و تتبّع در آموزه‌های قرآن کریم و سیره‌ی اهل بیت?، بارزترین زمینه‌ها و بسترهای پیدایش حق‌ستیزی و آثار و پیامدهای منفی آن، مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. آن‌چه که پیرامون این مسئله در آموزه‌های وحیانی دین اسلام آمده است گویای این مهم می‌باشد که آدمی علی‌رغم فطرت حق‌گرای خویش، به سبب وجود عوامل کششی و زمینه‌هایی از جمله: جهل و نادانی، شخصیت‌پرستی، سنّت‌گرایی و تعصّب‌های جاهلانه به ستیز با حق تمایل پیدا می‌کند. سپس، با به‌کارگیری روش‌ها و شیوه‌هایی در دو حوزه‌ی روش‌های مستقیم(مبارزه با حقِّ محض) و روش‌های غیر مستقیم(ستیز با با جبهه‌ی حامیان حق) به مبارزه با آن می‌پردازد. ضمن این‌که، این نوع موضعگیری و مقابلهبا حق، آثار و پیامدهایی مخرّب و جبران‌ناپذیری در زندگی دنیوی و اخروی بشر به‌دنبال دارد. که در بُعد زندگی دنیوی می‌توان به: ولایت و سرپرستی طاغوت، ذلّت و خواری، هلاکت و نابودی. و در حیات اخروی نیز: حبط عمل، حسرت و ندامت و ابتلای به عذاب و مکافات را برای حق‌ستیزان در پی خواهد داشت.

چکیدهحق الناس از مفاهیم اساسی دین مقدس اسلام است که نسبت به ادیان دیگر بسیار ویژه به آن پرداخته شده است. از آنجا که در منطق خداوند حق الناس بیشتر از حق الله حساسیت دارد؛ اهمیت و ضرورت بررسی این موضوع را دو چندان می سازد. اگر جامعه ای به این درک برسد که حقوق افرادش مهم و ارزشمند است و در هر شرایطی باید رعایت شود؛ بدون شک، سریع تر پله های ترقی را طی خواهد کرد. از این رو، در پژوهش حاضر سعی شده است با روش توصیفی – تحلیلی به گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای به مسئله حق الناس پرداخته شود و آن را در قالب سه فصل با عناوین نشانه شناسی حق الناس در بعد مادی در قرآن و حدیث، نشانه شناسی حق الناس در بعد معنوی در قرآن و حدیث، رعایت حق الناس در سیره معصومین (علیهم السلام)، بیان کند.واژگان کلیدینشانه شناسی، حق الناس، حقوق مادی، حقوق معنوی

ابوالخطاب محمدبن ابی زینب اسدی از اصحاب امام صادق (ع) بود که به غلو گرایش پیدا کرد. وی امام (ع) را تا مقام خدایی بالا برد و درباره‌ی ایشان غلو کرد. ابوالخطاب در موضوعات فقهی، کلامی، عقیدتی و اخلاقی دست به غلو زد. دانشمندان رجال او را به دروغ گویی، غلو و فساد مذهب متهم کرده اند. در این پژوهش که با نام « جریان شناسی روایات فرقه‌ی خطابیه » تهیه گردیده و به روش توصیفی _ تحلیلی و بر مبنای شیوه کتابخانه‌ای انجام شده است، سعی شده با استخراج اندیشه‌های کلامی و اعتقادی او از میان روایات کتب حدیثی و کتب ملل و نحل، به بررسی روایاتش بپردازیم. با بررسی روایات ابو الخطاب، آراء و اندیشه‌های او در موضوعات اعتقادی به دست آمده، وی در خداشناسی به بیراهه رفته و به تشبیه و تجسیم و حلول و به الوهیت امام صادق(ع) و سایر ائمه معتقد می‌باشد. وی قایل به منصب الهی امامت و نبوت در مورد خود است. در فرجام شناسی به اصل معاد و پاداش و جزاء معتقد نیست. نتیجه اینکه با تحقیق انجام شده در روایات اعتقادی ابو الخطاب ناهماهنگی و ناسازگاری با آراء مشهور و اندیشه‌های کلامی که از ائمه(ع) به ما رسیده مشهود است

چکیده:پژوهش حاضربه بررسی مبانی نظری حسن خلق،آثار وویژگی های آن در قرآن وحدیثمی‌پردازد.این رساله می‌کوشد تا نگاهی دوباره به موضوع اخلاق بی افکند و جنبه‌های نظری و پیامدهای عملی آن را بکاود. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای وتحلیل محتواست.واز کتاب های ارزشمند اخلاقی،احادیث و تفاسیر اسلامی‌استفاده شده است. یافته هایاین پژوهش در ابعاد مختلف معناشناسی، آثاروویژگی های حسن خلق ومبانی نظری آن مورد بحث وبررسی قرارگرفته است. بحث در زمینه آثار وویژگی ها ومصادیق حسن خلق وبررسی آنها در آیات وروایاتبه طور تفضیلی در رساله بیان گردیده است ، مبحث قابل تامل دراین پژوهش بررسی مبانی نظری حسن خلق بر پایه سه عامل خداشناسی، انسان شناسی وجهانشناسیمی‌باشد. در تحلیل این بحث می‌توان چنین نتیجه گرفت که حسن خلق در فرد زمانی می‌تواند التزام عملی داشته باشد که وی به شناخت درست وعمیقی از صفات وخصوصیات خداوند وانسان ها و جهان هستی داشته باشد.جهت بنیادی ساختن حسن خلق در وجود انسان باید خدا راشناخت ، شناخت خداوند یعنی شناخت صفات وخصوصیاتی که بر مبنای آن شاکله صحیح انسانی شکل می‌گیرد وآن زمان است که انسان با شناخت خود ونقص ها ونیازهای خویش ورسیدن به حقیقت گذرا بودن دنیا ، اخلاق را و به طبع آن حسن خلق را در زندگی خود جاری می‌سازد.واژگان کلیدی: حسن خلق، شاخص های حسن خلق، اخلاق

چکیدهشادی و فرح از جمله نیازهای روحی و روانی انسان است و می‌تواند همه جنبه‌های شخصیت او را در حال و آینده، دستخوش تغییر و تحول کند. افزون بر اینکه می‌تواند بر حیات اخروی انسان نیز تأثیر مثبت یا منفی داشته باشد. اضطراب‌های فکری و تنش‌های روانی از مشکلات جدی انسان عصر فنّاوری است که منجر به کاهش احساس شادی در وی شده است. دین اسلام به شادی و نشاط که نیازی فطری و مورد قبول امامان معصوم علیهم السلام و دانشمندان است، نگاه ویژه دارد. این پایان‌نامه با هدف تبیین ضرورت و اهمیت شادی و نشاط در زندگی فردی و اجتماعی، به بررسی معنا و مفهوم شادی و علل و شاخصه‌های شادی پرداخته است. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای انجام‌گرفته است. قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام ایمان به خدا و عمل به آموزه‌های دینی را موجب شادی و نشاط در افراد معرفی می‌کنند؛ و وجود آیات و روایات منقول از پیامبر اکرم صلی الله علیه واله وسلم و ائمه معصومین علیهم السلام و به طور کلی متون دینی، حاکی از اهمیت موضوع شادی در اسلام است. از این ‌رو اسلام به عنوان دینی که به ‌تمامی نیازهای روحی و جسمی انسان توجه دارد، داشتن نشاط و روحیه شاد را لازم? یک زندگی موفق می‌داند و در کلام معصومین علیهم السلام نیزبه سرگرمی‌های لذت‌بخش و هدف‌دار هم سفارش شده است و این حاکی از نگاه مثبت دین مبین اسلام به این مقوله است و با تبیین مصادیق مورد قبول، آن را از علائم مومنان و اوصاف بهشتیان برشمرده و مذمت آن نیز به سبب تقارن با موضوعات مذموم و مکروه شریعت است.کلیدواژگان: شادی- عوامل- قرآن- روایات

چکیده در ایران معاصر که بنایش بر حکومت اسلامی و بر مبنای ولایت شکل گرفته است، برخی از این مفاهیم مبنایی نیاز به تبیین و بازاندیشی به منظور تقویت ارکان و عناصر ایدئولوژیک آن بیش از پیش احساس می‌شود. یکی از این مبانی و عناصر مفهوم امامت که وابسته به مفهوم شهادت و قیام امام حسین (ع) می‌باشد که می‌تواند جهت تقویت این مبانی از آن بهره ها برد. ما در این تحقیق به تبیین مبانی نظری قیام امام حسین (ع) پرداختیم تا عناصر و مولفه‌های آن به طور جداگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. ادعای اصلی ما این است که این مبانی منطبق با آموزه‌های قرآن کریماست، علاوه بر این مبانی نظری و جهان بینی که در شخص امام حسین(ع) متجلی شده است بایستی عواملقیام عاشورا را در چند مولفه تاریخی بررسی نمود از جمله: عدم مشروعیت خلافت امویان ، ظلم و ستم ، قیام علیه آن، تلاش برای باز پس گیری خلافت بر مبنای ولایت و امامتی که از پیامبر(ص)به ارث رسیده است و برپایی عدالت و آزادی بر مبنای اصول اسلامی که معتقدیم این عوامل برخاسته از متن قرآن کریم است. بعد نو آوریاین تحقیق در نوع تقریر و مقوله بندی آن نهفته است که در این تحقیق از منابع درجه اول استفاده کردیم. از دستاوردها و نتایج تحقیق، این است که قیام امام حسین (ع)یک قیامی الهی و برخاسته از متن قرآن و اسلام ناب است. روش تحقیق ما، سندی کتاب خانه‌ای و مبتنی بر توصیف و تحلیل داده‌های سندی می‌باشد .کلید واژه ها: امام حسین (ع)، قیام عاشورا ، مبانی نظری، علل وعوامل .